Sprawa Edgardo Mortara

Edgardo Mortara (po prawej) z matką

Sprawa Edgardo Mortara była słynnym wydarzeniem historycznym, które w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych przyciągnęło międzynarodową uwagę w znacznej części Europy i Ameryki Północnej. Dotyczy objęcia w ówczesnym Państwie Papieskim , podczas włoskiego Risorgimento , przez władze duchowne 6-letniego dziecka z jego żydowskiej rodziny , co miało miejsce 23 czerwca 1858 r., po którym nastąpiło jego przeniesienie do Rzymu pod przewodnictwem opieka nad papieżem Piusem IX, do wychowania na katolika. Pomimo rozpaczliwych i powtarzających się próśb rodziców o odzyskanie dziecka, Papież zawsze odmawiał jego zwrotu. Pomogło to stworzyć w opinii publicznej zarówno we Włoszech, jak i za granicą obraz anachronicznego Państwa Kościelnego, lekceważącego prawa człowieka w epoce liberalizmu i racjonalizmu , przeciwko któremu sabaudzki powinien interweniować militarnie.

Dziecko, urodzone w żydowskiej rodzinie w Bolonii 27 sierpnia 1851 r. , zostało ochrzczone bez wiedzy rodziców w pierwszym roku życia przez służącą Annę Morisi, która uważała, że ​​grozi mu nieuchronna śmierć z powodu choroby ; gdy pod koniec 1857 roku tę historię usłyszał inkwizytor boloński, ojciec Pier Feletti, Święta Inkwizycja zarządziła, że ​​ta akcja nieodwołalnie uczyniła Edgardo katolikiem, a ponieważ prawo Państwa Kościelnego przewidywało zakaz osób innych wyznań wychowując chrześcijan, rodzice dziecka stracili władzę rodzicielską. Policja weszła do domu rodziny Mortara i zabrała Edgardo, który wychowywał się w katolickiej szkole z internatem poza swoją rodziną, później został księdzem.

Kiedy sprawa porwanego dziecka wyciekła, wiadomość szybko rozeszła się za granicę, wywołując oburzenie na poczucie człowieczeństwa i międzynarodowy skandal.

Sprawa Mortara, przez okres niedoceniany i zapomniany przez włoską historiografię, zyskał nowe echo po książce Prigioniero del Papa Re , autorstwa historyka Davida Kertzera, ale przede wszystkim po decyzji papieża Jana Pawła II o beatyfikacji Piusa IX w 2000 roku, negatywnie wpływ na relacje z organizacjami żydowskimi ^[1] .

Historia

Porwanie dziecka

Wieczorem 23 czerwca 1858 r. policja Państwa Kościelnego , do której należało wówczas jeszcze Bolonia , pojawiła się w drzwiach żydowskiej rodziny Solomona Momolo Mortary i jego żony Marianny Padovani, by odebrać szóste z ośmiorga dzieci, Edgardo. (który przez całą epokę miał sześć lat) i przetransportował go do Rzymu , gdzie miał zostać wychowany przez Kościół.

Policja działała na polecenie Świętej Inkwizycji zatwierdzone przez papieża Piusa IX ^[2] . Przedstawiciele Kościoła poinformowali, że katolicka służąca z rodziny Mortara, 14-letnia Anna Morisi, ochrzciła małego Edgardo ^[3] podczas choroby, wierząc, że jeśli umrze, skończy w otchłani . Chrzest Edgardo uczynił go chrześcijaninem i zgodnie z prawem Państwa Kościelnego żydowska rodzina nie mogła wychować chrześcijanina. Prawa Państwa Kościelnego nie zezwalały chrześcijanom na pracę dla żydów lub żydów na pracę w domach chrześcijan ^[4]nawet jeśli prawo było w dużej mierze lekceważone ^[3] . Sama Morisi, zgodnie z tym, co donosiła Mortara, otrzymałaby w sześć lat po fakcie polecenie, by potajemnie ochrzcić młodszego brata Edgardo, Aristide, który również był poważnie chory; Morisi jednak odmówiła, podając jako powód fakt, że zrobiła podobną rzecz dla Edgardo, wierząc, że nie przeżyje, i nie chciała powtórzyć błędu ^[4] . To jego niebezpośrednie wyznanie, spóźnione o około sześć lat, spowodowało, że władze kościelne zdały sobie sprawę z faktu, że Edgardo Mortara został ochrzczony bez wiedzy rodziców ^[4] .

Dziecko zostało przewiezione do Rzymu w Domu Katechumenów ^[5] , instytucji stworzonej na użytek Żydów nawróconych na katolicyzm ^[3] , utrzymywanej z wpływów z podatków nakładanych na synagogi Państwa Papieskiego ^{[3] [6 ] ]} . Jego rodzicom nie pozwolono się z nim widzieć przez kilka tygodni, a kiedy pozwolono im się z nim zobaczyć w październiku, nie mogli tego zrobić sami ^[7] , w tych kilku chwilach przyznanych na odwiedziny chłopiec mógł zwierzyć się swojej matce” Wiesz, wieczorem wciąż recytuję Shema Israel„('Słuchaj Izraela: Pan jest naszym Bogiem...' - Pwt 6,4), inne wizyty nie były już udzielane ^[8] aż do 1870 r. Pius IX interesował się osobiście historią i wszelkimi apelami do Chiesy, za powrót dziecka do rodziców, zostały odrzucone.

Reakcje międzynarodowe

Porwanie Edgardo Mortara , namalowany przez Moritza Daniela Oppenheima w 1862 r.

Sprawa wysunęła się na pierwszy plan zarówno we Włoszech , jak i za granicą. W Królestwie Sardynii , które było wówczas niepodległym państwem i punktem zjednoczenia narodowego, zarówno rząd, jak i prasa powołały się na incydent, aby wzmocnić swoje żądania wyzwolenia ziem włoskich od doczesnych wpływów Państwa Papieskiego.

Protesty wspierały organizacje żydowskie oraz brytyjskie , amerykańskie , niemieckie i francuskie postacie polityczne i intelektualne ; to właśnie w Paryżu ten epizod, w połączeniu z innymi aktami antysemityzmu dokonywanymi przez Kościół i postaci ze świata katolickiego, stał się punktem wyjścia do narodzin Powszechnego Przymierza Izraelitów ^[7] . Ale była też krytyka ze strony katolików. Francuski opat Delacouture, profesor teologii, opublikował w gazecie Journal des débats z 15 października 1858 r .oburzoną analizę sprawy, w której skarżył się, że porwanie dziecka Mortara zostało dokonane „z naruszeniem praw religii, a także praw natury”.

Wkrótce rządy tych krajów dołączyły do ​​chóru proszących o powrót Edgardo do rodziców. Wspomniano również o poprzedniej sprawie Montela , która miała miejsce w 1840 r. za papieża Grzegorza XVI , co zostało rozwiązane inaczej, ponieważ rodzice byli obywatelami francuskimi ^[9] . Zaprotestował również francuski cesarz Napoleon III , mimo że jego garnizony pozwalały papieżowi na zachowanie status quo we Włoszech ^[10] .

Pius IX był odporny na takie apele, głównie protestantów , ateistów i Żydów. Kiedy delegacja wybitnych Izraelitów spotkała Edgara w 1859 roku, powiedział: „Nie interesuje mnie, co o tym myśli świat”. Ponadto w swoim memoriale zauważył: „Kiedy zostałem adoptowany przez Piusa IX, cały świat krzyczał, że jestem ofiarą, męczennikiem jezuitów. Ale pomimo tego wszystkiego, bardzo wdzięczny Opatrzności, która przywiodła mnie z powrotem do prawdziwej rodziny Chrystusowej, żyłem szczęśliwie w San Pietro in Vincoli i w mojej skromnej osobie prawo Kościoła działało, pomimo cesarza Napoleona III , Cavour i innych wielkich ziemi. Co z tego wszystkiego pozostaje? Tylko heroiczne „ non possumus„wielkiego Papieża Niepokalanego Poczęcia ". ^[11] Na innym spotkaniu zaprosił Edgarda, by pokazał, że chłopiec jest pod jego opieką szczęśliwy. W 1865 roku powiedział: „Miałem prawo i obowiązek robić to, co zrobiłem dla tego chłopca, a gdybym musiał to zrobić, zrobiłbym to ponownie.

Według zwolenników słuszności papieskiego działania, jego rodzice, wbrew ścisłemu prawu Państwa Papieskiego, zatrudnili chrześcijańską służącą Annę Morisi, która widząc dziecko na skraju śmierci, ochrzciła je potajemnie. Dopiero kilka lat później, w wyniku szeregu okoliczności, dziewczyna ujawniła ten fakt. Kościół zabronił chrztu dzieci z rodzin niekatolickich, ale dodał, że sakramentu można udzielać nawet wbrew woli rodziców w momencie śmierci. Sprawa Mortara przeszła przez te doktrynalne sprzeczności i w tej sytuacji papież ogłosił swoje non possumus(nie możemy). Ponieważ chrzest jest ważny religijnie, z katolickiego punktu widzenia obowiązkiem Papieża było zagwarantowanie dziecku chrześcijańskiego wychowania, nie biorąc pod uwagę ani nieświadomości przyjęcia chrztu przez dziecko, ani pragnień i religijności jego rodziny pochodzenia. Początkowo szukano kompromisu z Mortarasami: próbowali przekonać ich, by wpuścili chłopca do szkoły z internatem w Bolonii: w ten sposób pozostanie w kontakcie z rodziną, a w wieku 17 lat będzie mógł swobodnie decydować o swojej przyszłości. Nie znaleziono porozumienia z rodzicami i latem 1858 r. dziecko wywieziono do Rzymu. ^[11]

Efekty

Sprawa Mortara szerzyła we Włoszech i za granicą obraz anachronicznego i lekceważącego Papieskiego Państwa w zakresie praw człowieka w epoce liberalizmu i racjonalizmu , pomagając przekonać opinię publiczną we Francji i Wielkiej Brytanii o celowości pozwolenia Savoyowi na prowadzenie wojny przeciwko Państwa Kościelnego. Kiedy Bolonia , pod koniec drugiej wojny o niepodległość , została przyłączona do Królestwa Sardynii , Mortarowie podjęli kolejną próbę odzyskania syna, ale nie udało im się.

Epilog

W 1867 Edgardo wstąpił do nowicjatu Laterańskich Kanoników Regularnych . Po zdobyciu Rzymu 20 września 1870 r. Mortarowie ponownie próbowali odzyskać syna, ale Edgardo odmówił powrotu. Przy zdobyciu Porta Pia , zasługującej na medal za męstwo, walczył także porucznik Bersaglieri Riccardo Mortara, brat Edgardo. ^[12] W obliczu tej nieoczekiwanej pozycji nowy komisarz miasta stawił się w klasztorze San Pietro in Vincoli, prosząc chłopca o opuszczenie tamtego życia i uzyskując nową odmowę ^[11]. Aby uniknąć dalszych nagabywań, być może także za sugestią Piusa IX, Edgardo opuścił miasto i udał się najpierw do Tyrolu , a następnie do Francji ^[7] . ^[11]

W następnym roku zmarł jego ojciec Momolo. We Francji Edgardo został wyświęcony na kapłana w wieku 23 lat i przyjął imię Pius. Został wysłany jako misjonarz do miast takich jak Monachium , Moguncja , Wrocław , aby nawracać Żydów, jednak z niewielkim sukcesem. Nauczył się mówić w dziewięciu językach, w tym baskijskim . Podczas serii konferencji we Włoszech nawiązał kontakty z matką i braćmi i próbował ich nawrócić ^[7] . W 1895 uczestniczył w pogrzebie matki, a dwa lata później przebywał w Stanach Zjednoczonych , ale arcybiskup Nowego Jorkupoinformował Watykan, że sprzeciwi się próbom Mortary ewangelizacji Żydów na amerykańskiej ziemi i że jego zachowanie wprawiło w zakłopotanie Kościół. Mortara zmarł 11 marca 1940 r. w Liège po kilkuletnim pobycie w klasztorze ^[13] .

Sprawa beatyfikacji Piusa IX

We wspomnianym memorandum o beatyfikację Piusa IX, również przywołanym w kluczu apologetycznym przez Vittorio Messori ^[11] , Mortara pisze, że kilka tygodni po porwaniu przez gwardię papieską i przekładzie w Rzymie od rodziców, którzy jednak nie chcieli wrócić do rodziny, według niego w wyniku „nadprzyrodzonej łaski”, która go powstrzymywała ^[4] ; co więcej, jako kolejny dowód przytoczony przez Mortarę do tej „łaski”, doniósł, że po odbyciu mszy w Alatri odwiedzili go rodzice i że był tak przerażony, że schronił się pod sutanną ksiądz ^[4] , tak aby przekonaćbiskupa miasta , aby przetrzymał go w areszcie, aby „unikał porwania” przez rodziców ^[4] .

Te wypowiedzi są oceniane przez prawnuczkę Edgardo, Elènę Mortarę, w wywiadzie dla Confronti , jako przykładowy przypadek uwarunkowania, którego doświadcza w wieku rozwojowym „przez to sześcioletnie dziecko: przemoc psychiczna, egzystencjalna, religijna” ^[7] . , do którego powiedziano, że jego żydowska rodzina jest „niegodna” wychowania go na katolika (do tego stopnia, że ​​uważali to za przysługę, a nie prawo do ponownego zobaczenia go: „Teraz jednak ci rodzice stawiają się Jego Świętość nie tylko z pozorami pokornych błagańców, ale ze szczerością tych, którzy uważają się za uciśnionych przez arbitralny czyn, uproś Go o sprawiedliwość” ^[7] ), od którego usunięto wszelkie odniesienia rodzinne, społeczne i psychologiczne ^{[7] ]}i że nawet gdy dorósł, nie zdawał sobie sprawy z nadużyć popełnionych przeciwko niemu i jego rodzinie z powodu „katolickiego wykształcenia, jakie otrzymał” ^[7] , które „doprowadziło go do dostrzeżenia opatrznościowego planu w jego stanie adoptowanego syna” przez Piusa IX „» ^[7] .

Mówiąc bardziej ogólnie, poza powracającym tematem kontrowersji antypapisowskich, sprawa Mortary była jednym z głównych powodów sprzeciwu (w tym ze strony katolickiej ^[14] ) wobec beatyfikacji Piusa IX ^[5] , miejsce w 2000 roku .

Wpływy kulturowe

Na podstawie książki Davida Kertzera , więźnia króla papieża , Steven Spielberg chciał nakręcić film zatytułowany Porwanie Edgardo Mortary . Zdjęcia miały rozpocząć się w Bolonii , ale 21 lutego 2017 roku reżyser zmienił zdanie, odrzucając stolicę Emilii. ^[15] . Po dowiedzeniu się o porzuceniu projektu przez amerykańskiego reżysera, nie mogąc znaleźć aktora nadającego się do roli Edgardo jako dziecko, reżyser Marco Bellocchio w 2020 roku zainteresował się projektem, opartym na temacie napisanym przez siebie podczas blokady po pandemii COVID-19 .^[16]

Notatka

Bibliografia

• ( DE ) Thomas Brechenmacher, Der Vatikan und die Juden. Geschichte einer unheiligen Beziehung vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart , Monachium, Beck, 2005, ISBN  3-406-52903-8 .
• John Cornwell , Papież zimą , Nowy Jork, Viking Press, 2004, ISBN  0-670-91572-6 .
• Richard Dawkins , Bóg urojony , Londyn, Transworld Publishers, 2006 , ISBN 0-593-05548-9 . 
• David I. Kertzer, Więzień Papieża Króla , Mediolan, Rizzoli, 2004 [1997] , ISBN  88-17-00805-2 .
• Francesco Jussi , Obrona swojego ojca Pier Gaetano Feletti, oskarżony jako Inkwizytor Świętego Oficjum o porwanie dziecka Edgardo Mortara , Bolonia, 1860.
• Vittorio Messori , I, żydowskie dziecko porwane przez Piusa IX , Mediolan, Mondadori, 2005, ISBN  88-04-54531-3 .
• Pier Damiano Ori i Giovanni Perich , Powóz San Pietro , Mediolan, New Editorial, 1983.
• Daniele Scalise , Sprawa Mortara. Prawdziwa historia żydowskiego dziecka porwanego przez papieża , Mediolan, Mondadori, 1996, ISBN  88-04-41523-1 .
• ( FR ) Gérard da Silva, L'Affaire Mortara et l'antisémitisme chrétien , Éditions Syllepse, 2008, ISBN  978-2-84950-186-3 .

Powiązane przedmioty

• Papież Pius IX
• Papież Pius IX i Żydzi
• Kościół i antysemityzm
• sprawa Montela

Inne projekty

• Wikimedia Commons zawiera obrazy lub inne pliki dotyczące sprawy Edgardo Mortara

Zewnętrzne linki

• Zbiór artykułów przepraszających porwanie Mortary na kattoliko.it . Pobrano 13 grudnia 2006 (zarchiwizowane z oryginału 27 września 2007) .
• „Więzień papieża króla”. Recenzja książki na stronie internetowej BUR pod adresem bur.rcslibri.corriere.it .
• Mały neofita augustianów? Edgardo Mortara, od żydowskiego dziecka do katolickiego księdza , na centroculturaleagostiniano.it .

Portal katolicyzm

Portal judaizmu

Portal Risorgimento