Gilotyna

Ujednoznacznienie - Jeśli szukasz innych znaczeń, zobacz Gilotyna (ujednoznacznienie) .

Niemiecki model gilotyny

Gilotyna (po francusku gilotyna , IPA [ɡijɔtin] ) to urządzenie używane do ścinania głów osobom skazanym na karę śmierci . Wynaleziony we Francji w XVIII wieku , był szeroko rozpowszechniony, podobnie jak w kraju pochodzenia, w Szwajcarii , Belgii , Niemczech , w Państwie Papieskim, a później we Włoszech .

Swoją nazwę bierze od francuskiego rewolucyjnego lekarza i polityka Josepha-Ignacego Guillotina , który jednak nie był wynalazcą: był jedynie przywódcą posłów, którzy opowiadali się za przyjęciem do Zgromadzenia Narodowego instrumentu egzekucyjnego. Gilotyna składa się zasadniczo z ciężkiego metalowego ostrza (którego krawędź była pierwotnie prostopadła do ścieżki zjazdu, a w kolejnych wersjach nachylona w stosunku do niej o około 30°) zrzucanej po obowiązkowej ścieżce z wysokości nieco większej niż2  m na szyi skazanego, który został w ten sposób gładko przecięty, unikając agonii związanych z egzekucjami ostrzem miecza.

We Francji był używany do 1977 r., roku ostatniej egzekucji w tym kraju przed całkowitym zniesieniem kary śmierci w 1981 r.

Budowa i eksploatacja

W wersji stosowanej we Francji oprawa składała się z podstawy, na której zamocowano dwa pionowe słupy o długości około 4 metrów, oddalone od siebie o około 37 cm, zwieńczone poprzeczną belką, która je łączyła, na której zamontowano koło pasowe ( część transmisji ruchu). Pomiędzy dwoma słupkami biegło stalowe ostrze w kształcie trapezu (choć w prototypie było to półksiężyc), które zostało zamontowane tak, że drutostrza znajdowało się po ukośnej stronie i skierowane w dół. Nad ostrzem zamocowano metalowy obciążnik, dzięki czemu kombinacja ostrza i obciążnika miała masę około 40 kg. Ostrze miało kąt 45° w stosunku do osi poziomej: znacznie węższe i pochylone, niż to zwykle pojawia się w popularnej ikonografii.

Lina przechodząca przez bloczek była podłączona do ostrza, co pozwalało na jego podniesienie; na lewym pionie znajdował się mechanizm blokujący uruchamiany dźwignią , w celu umożliwienia zwolnienia ostrza i jego swobodnego spadania pod wpływem siły ciężkości . Skok ostrza wynosił 2,25 metra, a zatem (pomijając tarcie) w momencie uderzenia ostrze osiągało prędkość około 24 km/h.

Pomiędzy dwoma słupkami znajdowały się również dwie drewniane półlunety, dolna przymocowana do podstawy i górna przesuwna; opuszczając górną lunetę nad dolną, na styku obu utworzył się kołnierz, który służył do unieruchomienia szyi skazanego pomiędzy dwoma pionami.

Oto fazy egzekucji: skazańca był przywiązany do uchylnego stołu ustawionego w pozycji pionowej; po przywiązaniu stół został przesunięty do pozycji poziomej, a szyja skazańca została umieszczona między dwoma pionowymi nogami i spoczywała na dolnej półksiężycu; górna półksiężyc została opuszczona, blokując szyję skazańca; mechanizm zwalniający ostrza został natychmiast uruchomiony, a ostrze spadło i przecięło szyję.

Głowa skazanego wpadła do cynkowej miski , a ciało wsunięto do ocynkowanej skrzyni umieszczonej u podstawy maszyny. Podczas Rewolucji Francuskiej kat zebrał głowę (trzymając ją za włosy lub za uszy, jeśli skazany był łysy) i pokazywał ją publiczności; później zwyczaj został porzucony.

Historia

Prekursory

O użyciu maszyn podobnych do gilotyny dowiadujemy się z odbitki z 1307 roku, zachowanej w British Museum , która przedstawia śmierć przez ścięcie, w rzeczywistości w Irlandii , niejakiego Murdoca Ballaga.

Jak zaświadcza w Kronice Ferraiolo , instrument ten był używany w Królestwie Neapolu co najmniej od końca XV wieku ^[1] .

Podobna maszyna działała również w Anglii , zwana Halifax szubienicą , podczas gdy w Szkocji istniała już w połowie XVI wieku , zwana szkocką dziewicą („Scottish Maid”).

Nawet w Niemczech i we Włoszech – znowu w XVI wieku – zwyczajem było oddawanie śmierci przez ścięcie. We Włoszech używane urządzenie nosiło zwyczajową nazwę „tasak” (lub „mannaja”) i pozostawało w użyciu w papieskim Rzymie aż do podboju przez Królestwo Włoch ( 1870 ). Tasak rzymski był maszyną bardzo podobną do francuskiej gilotyny, ale wyposażoną w ostrze w kształcie półksiężyca, a nie ukośne.

Propozycja dr. Gilotyna

Gilotyna nie została wymyślona przez dr Josepha-Ignace Guillotin , od którego i tak wzięła swoją nazwę.

Wkład lekarza, wraz z innymi politykami francuskimi, polegał na przedstawieniu Zgromadzeniu Narodowemu w dniu 9 października 1789 r. projektu ustawy w sześciu artykułach, która (art. 1) stanowiła, że ​​kary powinny być jednakowe dla wszystkich, bez względu na rangę potępieni. Sztuka. 2 stanowił wówczas, że w przypadku zastosowania kary śmierci kara musiałaby być taka sama niezależnie od popełnionego przestępstwa, a sprawca miałby być ścięty za pomocą prostego mechanizmu ^[2] .

Niestety, 1 grudnia następnego roku Guillotin nie przyjął właściwego tonu, wyjaśniając swoją propozycję; wystarczą dwa cytaty, podane odpowiednio przez Le Moniteur i Journal des États génééraux :

Całe zgromadzenie, poczynając od reporterów, wybuchło śmiechem, do tego stopnia, że ​​Guillotin był wściekły na swoich kolegów, a zwłaszcza na prasę. Niemniej jednak art. 1 (o równości kar) został poddany pod głosowanie i zatwierdzony jednogłośnie, natomiast dla pozostałych artykułów dyskusja została zaktualizowana. Został wznowiony 21 stycznia 1790 r., ale art. 2, w następstwie przyjęcia otrzymanego w grudniu i ironicznych komentarzy prasy, nie został nawet poddany pod głosowanie ^[3] .

Dyskusja na temat kodeksu karnego

Strona tytułowa kodeksu karnego ogłoszonego 6 października 1791 r

W 1791 r. podczas prac nad projektem nowego kodeksu karnego ponownie podjęto problem kary śmierci. Pierwotny projekt przewidywał jej zniesienie, ale w trakcie spotkania postanowiono utrzymać tę karę: stąd debata o tym, jak ją wykonać; chociaż jest stosunkowo niekwestionowane, że egzekucja powinna być tylko jedna, niezależnie od rangi i przestępstwa, dyskusja koncentrowała się na dwóch sposobach powieszenia lub ścięcia . Ostatecznie wybór padł na tę drugą modalność, przede wszystkim dlatego, że była to tortura zarezerwowana dla szlachty , a więc taka, która w zbiorowej wyobraźni minimalizowała markęhańba skazanych i jego potomków: przeciwieństwo powieszenia, które tradycyjnie zarezerwowane było dla najgorszych szumowin. Debata odbyła się na zgromadzeniu w dniach 30 maja – 3 czerwca, kiedy głosowano artykuł, który stanowił:

Przemówienie Sansona

Dekret wykonawczy został ogłoszony 25 września. Przy tej okazji skonsultowano się z katem Paryża, Charlesem-Henri Sansonem , który napisał list do ministra sprawiedliwości Duport-Dutertre, wskazując na praktyczne problemy, jakie litera prawa spowodowałaby mu w jego pracy ^{[ 4]}: w szczególności okoliczność, że dla skutecznego i szybkiego ścięcia głowy egzekutorowi niezbędna jest jakość miecza, a przede wszystkim współpraca skazanych, którzy muszą pozostać całkowicie nieruchomi, ponieważ w przeciwnym razie kat ryzykuje pokazanie niskiego rzeź. Sanson obawiał się, że skazany z ludowego wydobycia nie miałby ani siły ducha, ani woli współpracy w pomyślnej egzekucji.

Antoine Louis, Tobias Schmidt

Prokurator generalny Roederer próbował skonsultować się z Guillotinem, który w najmniejszym stopniu nie chciał wiedzieć, pomny niepowodzenia roku 1789 i chcąc uniknąć jakichkolwiek skojarzeń z maszyną do ścinania głowy: zadanie zbadania rozwiązania powierzono więc Antoine Louisowi , wiecznemu sekretarzowi Akademii Medycznej, która 17 marca 1791 r. przedstawiła Ministrowi Sprawiedliwości Avis motivé sur le mode de Décollation, a następnie 24 marca szczegółowy opis techniczny maszyny. Projekt był dość podobny do ostatecznej wersji, z wyjątkiem kształtu półkolistego ostrza i podparcia szyi skazańca, do którego przewidziano blok. Tymczasem 20 marca Zgromadzenie Narodowe zadecydowało o pilności, i to na tej podstawie, że skazani mają prawo do jak najszybszej egzekucji, aby nie przedłużać w nieludzki sposób oczekiwania na egzekucję.

Materialną konstrukcję maszyny zlecono stolarzowi z majątku państwowego Guidonowi, który ogromnie nadmuchał budżet do 5660 franków , wywołując skandal ministra skarbowego. Sanson ponownie interweniował i przedstawił Louisa swojemu przyjacielowi, pruskiemu klawesynistce Tobiasowi Schmidtowi, który 10 kwietnia zaoferował wykonanie maszyny za jedyne 960 franków.

Wiosną 1792 r., po kilku eksperymentach przeprowadzonych na zwłokach, ostrze maszyny zastąpiono ukośnie zakrzywionym, aby zapewnić większą wydajność cięcia.

17 kwietnia maszyna została ponownie przetestowana na kilku baranach i ciałach ludzkich, z pozytywnymi wynikami. Był gotowy do pracy.

Realizacja

Maszyna została uruchomiona 25 kwietnia 1792 r. egzekucją skazanego za morderstwo i kradzież Nicolasa Pelletiera . Kroniki donoszą o wielkim rozczarowaniu tłumu, który ze względu na szybkość instrumentu dosłownie nie miał czasu, aby cokolwiek obejrzeć.

Inni znani skazani, którzy podążali za Pelletierem, to:

• 21 stycznia 1793 : Ludwik XVI , król Francji
• 16 października 1793 : Maria Antonina Habsburg-Lorraine , królowa Francji
• 3 listopada 1793 : Olympe de Gouges , dramaturg i dziennikarz. Została zgilotynowana, ponieważ sprzeciwiła się egzekucji Ludwika XVI i odważyła się zaatakować Robespierrea
• 8 listopada 1793 : Manon Roland , która na szubienicy, zaadresowana do statuy przedstawiającej Wolność, umieszczona na Place de la Révolution w miejscu statuy konnej Ludwika XIV z Francji , słynne zdanie: „O Wolo, ile zbrodni jest popełnione w twoim imieniu!”
• 5 kwietnia 1794 : Georges Jacques Danton i Camille Desmoulins
• 8 maja 1794 : Antoine Lavoisier , ojciec współczesnej chemii
• 17 lipca 1794 : 16 błogosławionych karmelitów z Compiègne
• 25 lipca 1794 : André Chénier , poeta
• 28 lipca 1794 (10 termidorów II roku): Maximilien Robespierre i Louis Saint-Just
• 13 marca 1858 : Felice Orsini , włoski patriota i pisarz
• 15 sierpnia 1894 : Giulio Martinelli , włoski anarchista
• 16 sierpnia 1894 Sante Caserio , włoski anarchista
• 25 lutego 1922 : Henri Landru , morderca dziesięciu kobiet i chłopca
• 10 stycznia 1934 : Marinus van der Lubbe , który podczas tortur wyznał, że był odpowiedzialny za pożar Reichstagu ; skazany na śmierć za zdradę stanu w nazistowskich Niemczech
• 17 czerwca 1939 : Eugen Weidmann , morderca sześciu osób (ostatnia publiczna egzekucja we Francji)
• 22 lutego 1943 : bracia Hans i Sophie Scholl i Christoph Probst (członkowie Białej Róży ), skazani na śmierć za zdradę w nazistowskich Niemczech
• 20 maja 1954 : Ernst Jennrich , robotnik z NRD , skazany po zamieszkach robotniczych 1953 w NRD
• 28 lipca 1976 : Christian Ranucci , zaledwie 22 lata, za porwanie i zamordowanie ośmioletniej dziewczynki pochodzenia hiszpańskiego, kontrowersyjna sprawa, która do dziś wywołuje sensację
• 10 września 1977 : Hamida Djandoubi za tortury i morderstwo dziewczynki (ostatnia egzekucja we Francji przed abolicją)

Liczba osób, które zostały stracone na gilotynie, pozostaje nieznana. Najbardziej prawdopodobne szacunki uważają, że liczbę straconych od okresu napoleońskiego można określić na 1500-2500 osób, podczas gdy w okresie rewolucyjnym uważa się, że liczba straconych może wynosić od 15 000 do 25 000.

Oryginalny samochód z 1792 r. został zniszczony w 1871 r. za Komuny Paryskiej przez batalion Gwardii Narodowej ^[5] .

Lokalizacja

Gilotyna w Paryżu była stopniowo umieszczana w różnych miejscach, w następstwie wydarzeń politycznych i społecznych. W pierwszej lokalizacji działała na Place de Grève , tradycyjnym miejscu egzekucji pospolitych przestępców. 21 sierpnia 1792 r., po pierwszych politycznych egzekucjach , które nastąpiły po wydarzeniach z 10 sierpnia , samochód został przeniesiony na Place de la Réunion (obecnie Place du Carrousel ).

Już 23 sierpnia zarządzono, że będą używane dwie maszyny: Place de Grève, instalowana w razie potrzeby, oraz Place de la Réunion, przeznaczona wyłącznie dla przestępców politycznych. Ta ostatnia maszyna pozostałaby zamontowana na stałe, z wyjątkiem ostrza, które kat usuwałby po użyciu.

17 maja 1793 maszyna przeniosła się na Place de la Revolution (obecnie Place de la Concorde ), a to dlatego, że posłowie Konwentu, którzy osiedlili się w Sali Maszyn Tuileries, nie mogli znieść widoku szubienicy ze swoich okna.

Pewnego razu jednak maszyna pracowała już na Place de la Revolution, a dokładnie 21 stycznia 1793 r. na egzekucję Ludwika XVI: był to ruch podyktowany przede wszystkim względami bezpieczeństwa (aby uniknąć wąskich uliczek wokół Karuzela ), ale także symboliczny (plac był wcześniej poświęcony pradziadkowi Ludwikowi XIV ). Kolejne zaimprowizowane posunięcie miało miejsce 12 listopada 1793 r. na egzekucję astronoma i byłego burmistrza Paryża Jeana Sylvaina Bailly'ego : w tej sytuacji faktycznie gilotynę tymczasowo przeniesiono na Pole Marsowe .

9 czerwca 1794 (21 rok pratylny ) samochód przeniósł się na Place Saint-Antoine (obecnie Place de la Bastille ), a po zaledwie 4 dniach na Place du Trône-Renversé (obecnie Place de la Nation ). Ten ostatni ruch był spowodowany obawami o zdrowie publiczne: dzięki specjalnym prawom pratilenia maszyna wykonała 73 wyroki w ciągu trzech dni, a ilość rozlanej krwi nie mogła zostać wchłonięta przez ziemię, powodując zarazę.

W 1851 r. postanowiono montować co jakiś czas szubienicę przed drzwiami więzienia, w którym przetrzymywany był skazany, aw 1872 r. zniesiono samą szubienicę, instalując maszynę na ziemi. Po egzekucji niemieckiego zbrodniarza Eugena Weidmanna , do której doszło w 1939 roku i makabrycznie sfotografowanej przez prasę, ustalono, że egzekucje będą miały miejsce w więzieniach i bez publiczności.

Nazwa maszyny

Po jej pojawieniu się, nowa maszyna została ochrzczona przez lud Louisette lub Petite-Louise , imieniem Antoine Louis, którzy, mimo że praktycznie nie mieli czasu, aby zobaczyć ją w działaniu, zmarł w maju 1792 roku, natychmiast wyrazili swój żal dla tego pseudonimu.

To ówczesna prasa przemianowała maszynę gilotynową , zarówno ze względów fonetycznych, ponieważ określenie rymujące się z maszyną nadało się do komponowania żartobliwych epigramatów i popularnych piosenek, zarówno dla zemsty na złym charakterze posła, który co więcej, nosił ze sobą aż do śmierci obawę, że nadał nazwę maszynie, odmawiając jej autorstwa za każdym razem, ani nigdy nie był świadkiem żadnej egzekucji.

Paradoksalnie, prawdziwy twórca, Tobias Schmidt, na próżno starał się o uznanie jego autorstwa: faktycznie złożył wniosek o opatentowanie maszyny, zabezpieczając w ten sposób zamówienie na wszystkie repliki, które należało wysłać do pozostałych 83 wydziałów, do których królestwo zostało podzielone administracyjnie. Wniosek został pogardliwie odrzucony przez MSW w dniu 24 lipca 1792 r., uzasadniając to tym, że Francja nie osiągnęła jeszcze takiego poziomu barbarzyństwa i że opatentowanie mechanizmu, który nie mógł mieć prawnie innego odbiorcy poza swoim nie do pomyślenia.

Fizjologia gilotyny

Egzekucja Carlotty Corday , James Gillray

Nie udowodniona naukowo legenda wiąże się z przyjęciem gilotyny , czyli rzekomej stałości świadomości przez kilka sekund po egzekucji głowy skazanego, który byłby w stanie dostrzec własny upadek do kosza. a nawet zobaczyć tłum, gdy kat przedstawiał swoją głowę publiczności.

Legenda ta prawdopodobnie wywodzi się ze splotu dwóch okoliczności. Z jednej strony odcięta głowa, jak każda amputowana kończyna , wykazuje drżenie i ruchy autonomiczne o charakterze nerwowym.

Z drugiej strony wydaje się, że mit powstał przy okazji egzekucji Charlotte Corday , mordercy Jean-Paula Marata . Charles-Henri Sanson donosi w swoich pamiętnikach, że tym razem skazana kobieta wyprzedziła go na szubienicy i gdy kat był jeszcze u jej stóp, usiadł na gilotynie. Sanson, nadal leżąc na ziemi, aby uniknąć niepotrzebnego czekania na kobietę, skinął na swojego asystenta, aby obsługiwał samochód, co się stało. Zaraz po tym cieśla, który nie zdążył zejść z szubienicy, wziął głowę i pokazując ją ludziom, na znak pogardy rzucił policzek w twarz. Kronika twierdzi, że głowa jest gwałtownie zarumieniona z pogardy wśród przerażenia przechodniów. Pewne jest, że stolarz został aresztowany.

Mit o samoświadomej głowie przewijał się przez cały okres rewolucyjny aż do XIX wieku , podsycany przez tę i inne anegdoty, takie jak ta, że ​​głowa Marii Stuart przemówiła po ścięciu.

Są też opowieści o pseudonaukowych eksperymentach z udziałem naukowców skazanych na śmierć, którzy zgodziliby się ze swoimi kolegami znaki rozpoznawcze (takie jak rytmiczne mruganie rzęs), a także eksperymenty mające na celu ponowne przykręcenie głowy zaraz po ścięciu. Takie wiadomości należy uznać za literackie wynalazki lub prawdziwe dziennikarskie mistyfikacje .

W każdym razie, niezależnie od tego, że mózg może nadal być uważany za „żywy” przez pewien czas po oddzieleniu głowy od tułowia, jest całkiem pewne, że nagły spadek ciśnienia krwi powoduje utratę natychmiastowa świadomość i dlatego nie ma możliwości zrozumienia tego, co się dzieje, ani dobrowolnych ruchów mięśni twarzy.

Dyfuzja

Publiczna egzekucja wielokrotnego mordercy Pierre'a Vaillata przed więzieniem Lons-le-Saunier , Francja , 20 kwietnia 1897

Po rewolucji francuskiej gilotyna staje się produktem „eksportowym”: wiele rządów przyjmie tę machinę do wykonywania kary śmierci . Inne to Chiny , Algieria , Madagaskar , Księstwo Monako i prawie cała Europa , w tym Państwo Papieskie , którego postać kata Mastro Titty w służbie Papieża stanie się elementem folkloru .

W niektórych krajach został użyty tylko raz (tak jest w Szwecji ), w przeciwieństwie do nazistowskich Niemiec , gdzie wykonano kilkanaście tysięcy wyroków. Po podziale Republika Federalna Niemiec zniesie karę śmierci na początku lat pięćdziesiątych , a NRD w latach osiemdziesiątych . W niektórych krajach arabskich, zwłaszcza w Katarze , był używany w przeszłości do obcinania rąk złodziejom.

Ostatnie publiczne użycie we Francji datuje się na 1939 r., poza więzieniem Saint-Pierre w Wersalu , kiedy to zostało użyte do egzekucji Eugena Weidmanna , mordercy, który został ścięty na oczach dużego tłumu rankiem 17 czerwca. Media w tamtym czasie chorobliwie relacjonowały to wydarzenie, co skłoniło rząd do podjęcia decyzji o przeniesieniu egzekucji do więzienia, z dala od publiczności. Gilotyna została użyta po raz ostatni 10 września 1977 w więzieniu w Marsylii , do egzekucji Hamidy Djandoubiego , winnego tortur i zabójstwa jego dziewczyny, Élisabeth Bousquet.

Kara śmierci została zniesiona we Francji 9 października 1981 r. z inicjatywy Roberta Badintera , ministra sprawiedliwości w pierwszych latach prezydentury François Mitterranda , który miał zatwierdzoną przez parlament ustawę 81-908 znoszącą karę śmierci. Ustawa przewidywała, że ​​wyroki wydane przed jej wejściem w życie, a jeszcze nie wykonane, zostały zamienione na karę dożywotniego pozbawienia wolności , przepis, który pozostawał bez mocy, ponieważ 25 maja 1981 r., cztery dni po jego wyborze, François Mitterrand wydał pozytywne rozstrzygnięcie prośby o ułaskawienie złożonej przez jedynego więźnia skazanego na karę śmierci, który przebywał we francuskich więzieniach.

Notatka

Bibliografia

• Anonimowy, Mastro Titta , kat Rzymu: Wspomnienia kata napisane przez niego samego. Załącznik. XIII , Perini, 1891
• Anne Carol, Physiologie de la Veuve: une histoire médicale de la gilotine , Éditions Champ Vallon, 2012.
• Luigi Delia, „Oświecenie i wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych: przypadek gilotyny”, Studia Filozoficzne , XXXIV (2011), s. 179–192.

Powiązane przedmioty

• Latająca gilotyna
• Kara śmierci we Francji
• Gilotyna (iluzjonizm)

Inne projekty

• Wikicytaty zawiera cytaty z lub o gilotynie
• Wikisłownik zawiera lemat słownikowy « gilotyna »
• Wikimedia Commons zawiera obrazy lub inne pliki dotyczące gilotyny

Zewnętrzne linki

• ( EN ) Gilotyna , w Encyclopedia Britannica , Encyclopaedia Britannica , Inc .
• ( EN ) Historia gilotyny , na boisdejustice.com .

Portal prawniczy

Portal Francja

Portal historyczny